«Το αντίθετο του μηδενισμού είναι η δημιουργικότητα»

Τον Ιανουάριο που μας πέρασε ξέσπασε «σάλος» στον λογοτεχνικό κόσμο της Βρετανίας όταν ο συγγραφέας Ian McEwan δήλωσε ότι αποδέχεται το βραβείο “Ιερουσαλήμ” το οποίο απονέμεται –λίγο ειρωνικά, είναι αλήθεια- σε συγγραφείς για την “εξερεύνηση της ατομικής ελευθερίας στην κοινωνία” και προτίθεται να παραβρεθεί στην έκθεση βιβλίου της πόλης για να το παραλάβει.

Συνάδελφοί του τον κατηγόρησαν για την αποδοχή ενός βραβείου «κυνικού και διαφθαρμένου» και δημοσίευσαν επιστολή στη Guardian υπογεγραμμένη από μια ομάδα αποκαλούμενη “Βρετανοί Συγγραφείς Υποστηρικτές της Παλαιστίνης” στην οποία τον προέτρεπαν να μποϋκοτάρει το βραβείο καθώς είναι «ένα σκληρό αστείο και ένα εργαλείο προπαγάνδας για το Ισραηλινό κράτος.»

Ο McEwan απάντησε με επιστολή στην ίδια εφημερίδα αναφέροντας: «Εσείς κι εγώ διαφωνούμε στο τι πρέπει να κάνει κάποιος. Εγώ υποστηρίζω ότι πρέπει να το ανακαλύψω μόνος μου, είμαι υπέρ του διαλόγου και της ανεύρεσης τρόπων με τους οποίος η λογοτεχνία μπορεί να ξεπεράσει τους πολιτικούς διαχωρισμούς. Υπάρχουν τρόποι με τους οποίους η τέχνη μπορεί να φτάσει μακρύτερα από την πολιτική και για μένα το έμβλημα αυτής της άποψης είναι η Daniel Barenboim’s West-Eastern Divan Orchestra (μια ομάδα μουσικών από όλη τη Μέση Ανατολή), μια αχτίδα φωτός σε ένα σκοτεινό τοπίο, η οποία δυσφημείται τόσο από την Ισραηλινή θρησκευτική δεξιά, όσο και από τη Χαμάς. Αν η Ομάδα σας είναι εναντίον αυτής της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας τότε σίγουρα δεν έχουμε να πούμε τίποτα άλλο.»

Αναφέροντας τους προηγούμενους αποδέκτες του βραβείου (Bertrand Russell, Milan Kundera, Susan Sontag, Arthur Miller, Simone de Beauvoir) πρόσθεσε «ελπίζω να έχετε την ταπεινότητα να δεχτείτε ότι αυτοί οι συγγραφείς είχαν εξίσου μεγάλη ανησυχία για την ελευθερία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια με εσάς τους ίδιους. Η ‘γραμμή’ σας δεν είναι η μοναδική. Η ευγένεια σας υποχρεώνει να σεβαστείτε την απόφασή μου, όπως εγώ θα σεβόμουν τη δική σας».

Ακόμα κι αν δεν συμφωνείς εντελώς μαζί του, το πραγματικά τεράστιο σε αξία έργο του σε κάνει να αναρωτιέσαι, να αμφιβάλεις, να μην μπορείς να αποφασίσεις. Ο Ian McEwan όμως κράτησε το καλύτερο για το τέλος.

Η απονομή έλαβε χώρα εχθές και ο συγγραφέας παρέλαβε το βραβείο του μπροστά σε ένα κοινό που περιλάμβανε τον πρόεδρο του Ισραήλ Shimon Peres, τον υπουργό πολιτισμού Limor Livnat και τον δήμαρχο της πόλης Nir Barkat. Όλοι αυτοί τον άκουσαν αμίλητοι (φαντάζομαι και εντελώς αμήχανοι) να λέει μεταξύ άλλων:

Η Χαμάς υποστηρίζει το μηδενισμό του βομβιστή αυτοκτονίας, της τυφλής πυροδότησης πυραύλων εναντίον πόλεων, την πολιτική εξόντωσης του Ισραήλ. Όμως μηδενισμός εκτόξευσε πύραυλο στο σπίτι του γιατρού Izzeldin Abuelaish στη Γάζα, σκοτώνοντας τρεις από τις κόρες του και την ανηψιά του κατά τη διάρκεια του πολέμου της Γάζας. Και είναι μηδενισμός να φτιάχνουμε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Λωρίδα της Γάζας. Ο μηδενισμός έχει εξαπολύσει ένα τσουνάμι τσιμέντου στα κατεχόμενα εδάφη. Οι συνεχείς εξώσεις και η αμείλικτη αγορά παλαιστινιακών κατοικιών στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, το δικαίωμα της επιστροφής που χορηγείται στους Εβραίους αλλά όχι στους Άραβες θα τσιμεντώσουν το μέλλον των επόμενων γενεών Παλαιστίνιων και Ισραηλινών και θα είναι ακόμα πιο δύσκολο να επιλυθεί η κατάσταση από ότι είναι σήμερα. Πρέπει να δοθεί τέρμα στον εποικισμό και τις καταπατήσεις Παλαιστινιακών εδαφών. Στη Μεγάλη Βρετανία οι συγγραφείς είναι ελεύθεροι  να διαλέξουν κατά πόσο θέλουν να γράψουν για την πολιτική. Εδώ, και για τους Παλαιστίνιους και για τους Ισραηλινούς, η ‘κατάσταση’ είναι δεδομένη. Είναι μια δημιουργική μάχη να απευθυνθείς σε αυτή και μια δημιουργική μάχη να την αγνοήσεις. Η ιδέα της ελευθερίας του ατόμου ‘κάθεται’ λίγο αμήχανα με την κατάσταση στην Ιερουσαλήμ. Στην Μεγάλη Βρετανία μπορεί να έχουμε αστέγους, αλλά έχουμε πατρίδα. Ούτε απειλούμαστε από εχθρικούς γείτονες, ούτε έχουμε εκτοπιστεί. Το Ολοκαύτωμα βιομηχανοποίησε τη σκληρότητα και πάντα θα παραμένει το απόλυτο μέτρο της ανθρώπινης διαστροφής, του πόσο χαμηλά μπορούμε να πέσουμε . Το μυθιστόρημα έχει γίνει το καλύτερο και πιο ευαίσθητο μέσο που διαθέτουμε για την εξερεύνηση της ελευθερίας του ατόμου, και τέτοιου είδους εξερευνήσεις συχνά απεικονίζουν τι συμβαίνει ότι μας αρνούνται αυτή την ελευθερία. Οι Amos Oz, AB Yehoshua και David Grossman είναι συγγραφείς που αγαπούν τη χώρα τους, έχουν κάνει θυσίες γι’ αυτήν και έχουν προβληματιστεί από την κατεύθυνση που έχει πάρει. Έχουν δηλώσει την αντίθεσή τους στους εποικισμούς και έχουν γίνει η συνείδηση, η μνήμη και πάνω από όλα η ελπίδα της χώρας. Τα τελευταία χρόνια αυτοί οι τρεις συγγραφείς αισθάνονται ότι η εποχή στρέφεται ενάντια στις ελπίδες τους. Το ερώτημα ήταν του Λένιν: τι πρέπει να γίνει; Το Ισραήλ πρέπει να χρησιμοποιήσει τη δημιουργικότητα των συγγραφέων, καλλιτεχνών και επιστημόνων του. Το αντίθετο του μηδενισμού είναι η δημιουργικότητα. Η διάθεση για αλλαγή, η πείνα για ατομική ελευθερία που εξαπλώνεται στη Μέση Ανατολή είναι μια μεγάλη ευκαιρία και όχι απειλή.

Η Narrator σας συμβουλεύει να τρέξετε αμέσως να διαβάσετε τα μυθιστορήματα του αγαπημένου της συγγραφέα (και στην περίπτωση που δεν τον γνωρίζετε ή δεν έχει πέσει ποτέ στα χέρια σας κάτι δικό του  αναρωτιέται σε ποιο πλανήτη ζείτε!!)

Αναδημοσίευση από Σχολιαστές Χωρίς Σύνορα

via episkiasis.wordpress.com